Ilber Ortayli okumak zor!

Turk toplumu olarak okumayan bir toplum oldugumuzu biliyoruz. Yer yer kullanilarak tamamen tuketilmis bu geyikten bir konu acmak amacinda degilim fakat uzun zamandir bunun sebeplerinden birisini cok guzel ifade eden bir sey okudum onu paylasmak istiyorum. Ilber Ortayli roportajlarindan derlenen ve son zamanlarda Timas yayinlarindan cikan “Tarih’in sinirlarina yolculuk” isimli kitapta Ilber Hoca ozetle, Turk insani boyle elime kitabimi alayim, koseme cekileyim de onu okuyayim diye dusunen Batili insandan farklidir. Turkler bir arada yasamayi, muhabbet etmeyi, konusmayi, dusunceleri konusarak paylasmasi tercih ederler ben de konusmaya basladiktan sonar tanindim, kitaplarim daha sonra okunmaya basladi gibi bir seyler soyluyordu. Toplum olarak, asagilamadan, ya da yuceltmeden objektif olarak ne guzel analiz etmis Ilber Hoca bizi.

Ilber Ortayli okumak birazcik kendisinden haberi olan bir kisi icin cok aci bir deneyim aslinda. Bunu daha iyi aciklamaya calisayim. Ilber Ortayli’yi okurken insanin aklindan ayni anda bir suru carpici dusunce geciyor. Bunlardan birincisi, Hoca ne kadar cok sey biliyor ve ne kadar da cok seyi hafizasinda tutabiliyor. Zaten iyi bir tarihci olmayi iyi bir hafizaya bagliyor hoca. Iyi bir hafiza daha benim en basinda sinifta kaldigim bir olay. Ondan sonra Hoca tarihte adi duyulduk ve duyulmadik bir cok olay, kisi ve yer hakkinda gercekten entellektuel merak uyandiracak bir suru sey anlatiyor. Insanda ayni anda Habsburg Imparatorlugu, Balkan savasi, Napolyon, Rusya’nin Kirim politikasi, Hindistandaki Islam hakimiyeti, Osmanli Imparatorlugunda ailenin yeri gibi uzayip giden bir liste icerisinde bilgi bombardimanina tutulma ihtiyaci hissi ortaya cikariyor. Bunlarin arasinda en carpici olanlardan bir tanesi de anlatirken kullandigi uslubun etkisine de siginarak ”Ooo ben daha neler biliyorum da size ancak bu kisitli zamanda cok az bir kuplesini anlatiyorum” duygusu yasatmasi. Butun bunlardan oturu Ilber Hoca’yi okumak az da olsa murekkep yalamis Turk insanlari icin cok zorlayici bir deneyim.